Bottom-up-city – Mariska van den Berg

In september 2008 vestigt architect en beeldend kunstenaar Apolonija Šušteršič zich in het Noord Duitse Bochum, waar zij gevraagd is een voorstel te doen voor een kunstproject in het kader van een stedelijk vernieuwingstraject. Hustadtproject ontwikkelt zich al snel tot een vorm van lokale zelforganisatie waarmee men het lopende traject van stedelijke vernieuwing weet om te buigen

Beeldend kunstenaar Jeanne van Heeswijk reageert op eigen initiatief op de malaise in de Rotterdamse Afrikaanderwijk. Met Freehouse stelt ze voor de markt te democratiseren door ruimte te bieden aan de verschillende groepen bewoners en gebruikers en zo de lokale economie aan te jagen

De prinses op de erwt is een ecologische buurtmoestuin in Diemen waar collectief groenten, fruit en kruiden worden verbouwd voor eigen gebruik, in het hart van een woonwijk.

Natascha Hagenbeek is beeldend kunstenaar en initiatiefnemer van de collectief beheerde buurtmoestuin I can change the world with my two hands in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer.

Auke Bakker staat aan de basis van het netwerk Buurtmoestuinen Nederland en de bijbehorende website. Hij draagt zijn ideeën over de noodzaak van een duurzame en rechtvaardige voedselproductie actief uit en neemt in 2009 het initiatief voor buurtmoestuin De Trompenburg in de Rivierenbuurt in Amsterdam Zuid.

Prinzessinnengarten is een groene idylle in de stedelijke hectiek van Kreuzberg, een plek om voedsel te verbouwen, kennis over te dragen en te relaxen. Het initiatief van historicus Marco Clausen en filmmaker Robert Shaw heeft internationaal bekendheid gekregen en is een inspiratiebron voor velen.

Het kunstenaarscollectief KUNSTrePUBLIK opent in 2006 Skulpturenpark op de grens van Mitte en Kreuzberg – geen beeldenpark in de traditionele zin, maar een plek waar kunstenaars worden uitgenodigd zich te verhouden tot de stedelijke ontwikkeling van het gebied.

Geïnspireerd door de opkomende beachbars in Berlijn en de bottom-up ontwikkeling van het NDSM terrein in Amsterdam, zet Sarah Osswald met drie vrienden in 2006 de stadscamping Tentstation op. Tijdelijk gebruik van braakliggende terreinen is op dat moment gangbaar in Berlijn en wordt door de stad aangemoedigd.

Unser Graceland, een project van de kunstenaarsgroepen Club Real en Caduta Sassi, laat zien hoe rond 2000 kunstenaars in Berlijn een braakliggend terrein in gebruik nemen, om in het openbaar kunst te produceren én om zich te mengen in de stedelijke ontwikkeling van de stad na de val van de muur.

Singeldingen is een mobiele kiosk die in de zomer te vinden is in het Heemraadspark in Rotterdam. Het is een initiatief van buurtbewoners die gebruik maakten van het groen en de speeltuin aan de Heemraadssingel, en een pleisterplaats misten