Bottom-up-city – Mariska van den Berg

Prinzessinnengarten is een groene idylle in de stedelijke hectiek van Kreuzberg, een plek om voedsel te verbouwen, kennis over te dragen en te relaxen. Het initiatief van historicus Marco Clausen en filmmaker Robert Shaw heeft internationaal bekendheid gekregen en is een inspiratiebron voor velen.

Het kunstenaarscollectief KUNSTrePUBLIK opent in 2006 Skulpturenpark op de grens van Mitte en Kreuzberg – geen beeldenpark in de traditionele zin, maar een plek waar kunstenaars worden uitgenodigd zich te verhouden tot de stedelijke ontwikkeling van het gebied.

Geïnspireerd door de opkomende beachbars in Berlijn en de bottom-up ontwikkeling van het NDSM terrein in Amsterdam, zet Sarah Osswald met drie vrienden in 2006 de stadscamping Tentstation op. Tijdelijk gebruik van braakliggende terreinen is op dat moment gangbaar in Berlijn en wordt door de stad aangemoedigd.

Unser Graceland, een project van de kunstenaarsgroepen Club Real en Caduta Sassi, laat zien hoe rond 2000 kunstenaars in Berlijn een braakliggend terrein in gebruik nemen, om in het openbaar kunst te produceren én om zich te mengen in de stedelijke ontwikkeling van de stad na de val van de muur.

Singeldingen is een mobiele kiosk die in de zomer te vinden is in het Heemraadspark in Rotterdam. Het is een initiatief van buurtbewoners die gebruik maakten van het groen en de speeltuin aan de Heemraadssingel, en een pleisterplaats misten

Buurtmoestuin Afrikanerplein in Amsterdam Oost is in 2010 tot stand gekomen op initiatief van vijf buurtbewoners – die inmiddels het bestuur vormden van de Vereniging Buurttuinen Transvaal – en gerealiseerd in samenwerking met het stadsdeel Oost. De tuin is onderdeel van een openbaar plantsoen, maar wordt beheerd door vrijwilligers in het kader van een experiment met volledig zelfbeheer door de vereniging.

NAC staat voor Nieuwe Ateliers Chalois, een stichting voor zelfbeheer van woon- en werkruimten van kunstenaars in de Rotterdamse deelgemeente Charlois. NAC ontwikkelt tevens culturele activiteiten en draagt bij aan de stedelijke ontwikkeling ter plekke.

Creatief Beheer is ontstaan uit een bewonersinitiatief dat het beheer en onderhoud van groen in de wijk aangreep als startpunt voor de verbetering van de buurt. Momenteel profileert Creatief Beheer zich als een expertbureau voor ‘eco-sociale wijkontwikkeling’ dat met het concept van ‘de tuinman in de wijk’ een nieuwe stadsprofessional introduceert die structureel bemiddelt tussen de lokale overheid c.q. corporaties en buurtbewoners.

In 1983 neemt Mustafa Akyol een stukje land in gebruik als boomgaard op de grens van Oost- en West Berlijn. Tegenwoordig wordt zijn Geçekondu (Turks voor gekraakt pand) gezien als een informeel monument voor de historische tweedeling van de stad en de vindingrijkheid van haar bewoners.