Het begin | Debra Solomon is beeldend kunstenaar, in 2007 was ze een van de samenstellers van de tentoonstelling De eetbare stad in het NAi|Maastricht, waarmee het onderwerp van stedelijke voedselproductie in Nederland op de agenda werd gezet. In het verlengde daarvan betrekt Stroom – het kunst en architectuurcentrum in Den Haag – haar bij het voortraject van het meerjarige programma Foodprint, Food for the City. Solomon heeft dan inmiddels URBANIAHOEVE opgericht – Social Design Lab for Urban Agriculture - en als ze aangeeft aan ‘pilot-moe’ te zijn, nodigt Stroom haar uit om aan het werk te gaan in de Schilderswijk. Met Foodscape Schilderswijk wil Urbaniahoeve de Schilderswijk omvormen tot een (permanent) eetbaar landschap. Belangrijke inspiratiebronnen daarbij zijn zowel Freehouse zoals van Jeanne van Heeswijk dat in Rotterdam ontwikkelt, als de filosofie van de Transition Towns beweging en het denken achter John Tackara’s Doors of Perception (peak oil, transitioning).
De ontwikkeling | Foodscape Schilderswijk wordt opgebouwd door groene bioptopen aan te leggen op verschillende locaties in de openbare ruimte en in enkele binnentuinen. De terreinen vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en woningbouwcorporatie Haag Wonen, en de bestemming is in alle gevallen groen.
Voedsel verbouwen in de stad kan uitsluitend in nauwe samenwerking met omwonenden en locale organisaties. Het betrekken van bewoners is dan ook eerste prioriteit en vindt plaats middels een intensief (educatief) programma van activiteiten op het gebied van planten, verzorgen, en oogsten. De interactie met de buurt wordt op informele wijze ingezet. Het verspreiden van flyers of adverteren blijkt in de Schilderswijk geen zin te hebben, op straat gesprekjes aanknopen wel, en wat vooral helpt is samenwerking met bestaande organisaties en verenigingen. Met name het opbouwwerk reikt veel contacten aan waardoor ook gebruik gemaakt kan worden van al bestaande ‘momenten’ zoals het buurtfeest. Er wordt een multidisciplinair team samengesteld, dat bestaat uit Debra Solomon en Mariken Straat van URBANIAHOEVE; een professionele opbouwwerkster en een specialist in permacultuur ter plekke. Het team werkt samen met het Nova College (een doorstroomschool voor nieuwe Nederlanders), het buurtpreventieteam, de Groene Mus, de bibliotheek, en anderen. Ook wordt van meet af aan met de gemeentelijk afdeling Groenbeheer samengewerkt, met wie is afgesproken te kiezen voor eetbare beplanting die zo weinig mogelijk onderhoud vraagt (moestuinen bijvoorbeeld vragen om zeer arbeidsintensieve bewerking). Het streven is het beheer op termijn over te dragen aan de buurtbewoners.
Voor de officiële relaties blijkt de betrokkenheid van Stroom als instituut met een goed netwerk in de (locale) politiek en bestuur van onschatbare waarde. Toegang krijgen tot de locale ambtenarij blijkt een kunst op zich: een ‘onbekend’ verhaal dat zich aandient buiten de bekende kanalen en bestaande contacten blijkt weinig kansrijk. Stroom heeft goede gesprekspartners binnen de gemeente en kan bovendien een vertaalslag maken tussen de verschillende vocabulaires en culturen.
De middelen | Foodscape Schilderswijk wordt ondersteund door Stroom Den Haag, Stichting DOEN, Fonds BKVB, Ministerie LNV, Fonds 1818, woningcorporatie Haagwonen, het Oranjefonds en het Fonds Burgerschap.
De situatie op 28 februari 2013 | Foodscape Schilderswijk heeft veel reactie opgeroepen in de media en de politiek. Er zijn vele artikelen verschenen in locale media, landelijke dagbladen als de Volkskrant en Trouw, en weekbladen als Vrij Nederland en de Groene Amsterdammer. De verschillende locaties zijn veelvuldig bezocht door locale politici, Tweede Kamerfracties en afvaardigingen van het ministeries zoals dat van Infrastructuur en Milieu. Ook staatssecretaris van Landbouw Bleker en Prinses Maxima van het Oranjefonds brachten een werkbezoek. In 2012 roept de gemeente Den Haag Foodscape Schilderswijk uit tot ‘Speerpuntproject’ en wordt het opgenomen in het Collegebesluit 2013 in kader van de geplande aanpak van Schilderswijk waarin voor het eerst ook stadslandbouw een rol speelt. Vooralsnog heef al die aandacht niet geleid tot de benodigde (structurele) inbedding en ondersteuning van het eetbare landschap. Door grootschalige renovatie moet een van de belangrijkste locaties verlaten worden, overleg over een gelijkwaardige vervanging loopt nog. Goed nieuws is dat de aanplant van èèn van de projectlocaties – de Hannemanhoek (fruitbomen, artisjokken en lavendel) – zich in anderhalf jaar heeft ontwikkeld tot een zelfstandig ecosysteem dat een rijke oogst oplevert en nauwelijks onderhoud vraagt. URBANIAHOEVE ontwikkelt op het moment in Amsterdam twee nieuwe locaties en legt zich toe op het uitdragen van de missie en resultaten in eigen onderzoek, artikelen en op conferenties.
URBANIAHOEVE
Stroom | Foodscape Schilderswijk
Stroom | Foodprint. Food for the City